ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Αθήνα, 31 Ιουλίου 2019
Στο πλαίσιο της αποστολής της για την πάταξη της διαφθοράς στη χώρα μας, η Διεθνής Διαφάνεια-Ελλάς ανέγνωσε με ενδιαφέρον το σχέδιο νόμου «Επιτελικό Κράτος: Οργάνωση, λειτουργία και διαφάνεια της Κυβέρνησης, των κυβερνητικών οργάνων και της κεντρικής δημόσιας διοίκησης» και ιδίως τις σκοπούμενες διατάξεις για:
(α) την ρύθμιση των ασυμβιβάστων και των συγκρούσεων συμφερόντων που δύνανται να προκύψουν για ευρύ κύκλο προσώπων της Κυβέρνησης,
(β) την ίδρυση Ανεξάρτητης Αρχής Διαφάνειας,
θεματικές για τις οποίες η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς έχει τοποθετηθεί, ήδη από το 2012, στην έρευνά της «Αξιολόγηση Εθνικού Συστήματος Ακεραιότητας» (http://www.transparency.gr/wp-content/uploads/2013/09/NIS_TI-Greece.pdf).
Υπό το πρίσμα και της εν λόγω έρευνας, η Διεθνής Διαφάνεια – Ελλάς σημειώνει, συνοπτικά, τα κάτωθι:
■ Η συμπερίληψη στο σχέδιο νόμου κανόνων για την ρύθμιση των ασυμβιβάστων και των συγκρούσεων συμφερόντων που δύνανται να προκύψουν για ευρύ κύκλο προσώπων της Κυβέρνησης (απαγόρευση άσκησης παράλληλης επαγγελματικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας, περιορισμοί κατά την μεταβατική περίοδο μετά την λήξη των καθηκόντων τους, απαγόρευση σύναψης οποιασδήποτε σύμβασης μεταξύ του εν ευρεία έννοια Δημοσίου και των ίδιων, συζύγων και τέκνων τους, διαδικασία εξακρίβωσης και αποτροπής των καταστάσεων σύγκρουσης συμφερόντων) αποτελεί οπωσδήποτε βήμα προς την σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο, η θέσπιση επιπλέον διατυπώσεων διαφάνειας κατά τη διαδικασία εξακρίβωσης και αποτροπής των καταστάσεων σύγκρουσης συμφερόντων θα ενίσχυε έτι περαιτέρω τους σκοπούς ελέγχου και λογοδοσίας των σχετικών διατάξεων του σχεδίου νόμου.
■ Η σκοπούμενη ίδρυση Ανεξάρτητης Αρχής Διαφάνειας ως μιας ανεξάρτητης νομοθετικά κατοχυρωμένης αρχής που θα απορροφήσει πλείστους υφιστάμενους ελεγκτικούς φορείς με αρμοδιότητα την καταπολέμηση της διαφθοράς, αποτελεί επίσης πρωτοβουλία προς την σωστή κατεύθυνση, προκειμένου να δοθεί λύση στα ζητήματα της αλληλοεπικάλυψης αρμοδιοτήτων και της έλλειψης συντονισμού δράσης των εν λόγω φορέων, καθώς τα ζητήματα αυτά συντελούν, μεταξύ άλλων, στην μη αποτελεσματική καταπολέμηση της διαφθοράς.
Στο πλαίσιο αυτό, εξίσου θετική επίδραση στην πάταξη της διαφθοράς αναμένεται να έχουν και οι συνακόλουθες: (α) οριζόντια πολιτική διαχείρισης κινδύνων διαφθοράς, (β) ομογενοποίηση των προτύπων και εργαλείων διερεύνησης της διαφθοράς, καθώς και (γ) ενιαία πολιτική υποδοχής των καταγγελιών διαφθοράς.
■ Δεδομένης της φύσης της σκοπούμενης Αρχής ως ανεξάρτητης νομοθετικά κατοχυρωμένης αρχής, η επιλογή του Πρόεδρου και των μελών του Συμβουλίου Διοίκησης και του Διοικητή της Αρχής ουσιαστικά από την Κυβέρνηση είναι σύμφωνη με την μέχρι σήμερα ακολουθούμενη πρακτική για την επιλογή των επικεφαλής των ανεξάρτητων νομοθετικά κατοχυρωμένων αρχών. Ωστόσο, στο πλαίσιο της διακηρυχθείσας ενίσχυσης της ανεξαρτησίας της ελεγκτικής αρχής που θα κληθεί να διερευνήσει διαφθορά ενίοτε διαπραττόμενη από ισχυρά συμφέροντα, θα ήταν ευπρόσδεκτη μια διαδικασία επιλογής των εν λόγω προσώπων ομοιάζουσα με αυτή της επιλογής των επικεφαλής των ανεξάρτητων συνταγματικά κατοχυρωμένων αρχών, η οποία απαιτεί στήριξη και εκ μέρους της Αντιπολίτευσης. Ιδιαίτερα επισημαίνεται η ανάγκη βελτίωσης της προβλεπόμενης διαδικασίας επιλογής του Διοικητή της Αρχής, ώστε να διασφαλίζεται η ανεξαρτησία του.
■ Προκειμένου να είναι η Αρχή σε θέση να επιτελέσει με επιτυχία τον ρόλο και την αποστολή της, απαιτείται, σε διαχρονική βάση, η εξασφάλιση των απαραίτητων δημοσιονομικών πόρων και της οικονομικής αυτοτέλειας της Αρχής, ώστε:
– να προσελκυθεί και διατηρηθεί σε αυτή επαρκής αριθμός προσωπικού με εξειδικευμένες γνώσεις και εχέγγυα ανεξαρτησίας,
– να είναι σε θέση το προσωπικό να διενεργεί ελέγχους εκτός έδρας και καθ’ υπέρβαση του υποχρεωτικού ωραρίου εργασίας,
– να παρέχεται στο προσωπικό η δυνατότητα διαρκούς επιμόρφωσης στην ημεδαπή και στην αλλοδαπή.
Ως εκ τούτου, θα ήταν σκόπιμη η μεταφορά στην Αρχή οικονομικών πόρων όχι μόνο ίσων με το σύνολο των πιστώσεων των απορροφούμενων φορέων, όπως προβλέπει το σχέδιο νόμου, αλλά και πλέον αυτών.
■ Αναφορικά με την προβλεπόμενη αρμοδιότητα της Αρχής για υποδοχή και διερεύνηση καταγγελιών επί υποθέσεων απάτης και διαφθοράς στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, καθώς επίσης και σε συγχρηματοδοτούμενα, διακρατικά και λοιπά έργα, επισημαίνεται η ανάγκη ο Κανονισμός Λειτουργίας της Αρχής ή Κανονισμός που θα εκδοθεί με απόφαση του Διοικητή να προβλέπει ότι οι εν λόγω καταγγελίες θα τυγχάνουν διαχείρισης σύμφωνα με το πνεύμα και το γράμμα του –επί της παρούσης- σχεδίου της Οδηγίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος.
■ Η πρόβλεψη περί αρμοδιότητας της Αρχής για την ενίσχυση της διαφάνειας στους τομείς της επιχειρηματικότητας και της ανταγωνιστικότητας για την υποστήριξη της ανάπτυξης και την προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων και συνακόλουθης ένταξης και ιδιωτικών φορέων στο πεδίο αρμοδιοτήτων της Αρχής, κρίνεται ως θετική επί της αρχής, καθόσον η διαφθορά στον δημόσιο τομέα είναι τις περισσότερες φορές αλληλένδετη με αυτή στον ιδιωτικό τομέα. Εντούτοις, οι αρμοδιότητες που σκοπείται να έχει η Αρχή επί του ιδιωτικού τομέα χρήζουν περαιτέρω διευκρινίσεων, ιδίως σε σχέση και με την προβλεπόμενη παρακολούθηση από την Αρχή των πειθαρχικών διαδικασιών στους ιδιωτικούς φορείς που εμπίπτουν στην αρμοδιότητά της, οι οποίοι ορίζεται ότι θα πρέπει να κοινοποιούν υποχρεωτικά στην Αρχή κάθε πράξη με την οποία ασκείται πειθαρχική δίωξη και κάθε πειθαρχική απόφαση.
■ Η μη αποσαφήνιση στο σχέδιο νόμου των αρμοδιοτήτων της Αρχής επί του ιδιωτικού τομέα γεννά ζητήματα και λόγω της πρόβλεψης ότι τα μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης της Αρχής δεν επιτρέπεται να παρέχουν υπηρεσίες ή να έχουν οποιαδήποτε έννομη σχέση με εταιρεία ή επιχείρηση εκ της οποίας μπορεί να προκληθεί σύγκρουση συμφερόντων, καθόσον καταλείπει πλείστα ερωτήματα ως προς τους ιδιωτικούς φορείς και τις έννομες σχέσεις που εν τέλει επιτρέπονται για τα μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης της Αρχής.
■ Τέλος, η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς, ως φορέας της Κοινωνίας των Πολιτών, καλωσορίζει την πρόβλεψη επιχειρησιακού πυλώνα λογοδοσίας της Αρχής προς την κοινωνία και δεσμεύεται ότι θα παραμείνει αταλάντευτος αρωγός στην εθνική προσπάθεια για καταπολέμηση της διαφθοράς, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας.
Στοιχεία Επικοινωνίας για τα ΜΜΕ:
Διεθνής Διαφάνεια – Ελλάς
Τηλ. 210 7224940
e-mail: tihellas@otenet.gr
www.transparency.gr
